12 sep 24

Nazorg de eerste uren na een incident

- In de forensische zorg is veiligheid en een positief werkklimaat een cruciaal thema. We spraken Thirza Alons en Nienke Verstegen over hun werk binnen de Van der Hoeven Kliniek, over het BOT(Bedrijfsopvangteam) en onderzoek naar agressie-incidenten.

Het BOT-team en veiligheid

Sinds eind 2023 werkt Alons bij De Forensische Zorgspecialisten(waar de Van der Hoeven Kliniek onderdeel van uitmaakt) als adviseur arbo en veiligheid, en coördineert ze het BOT. Dit team biedt ondersteuning en nazorg na incidenten. Alons legt uit: “Ik zorg voor de hand- en spandiensten voor het BOT, ik ben het eerste aanspreekpunt voor het team en voor de organisatie namens het team, onderhoud contacten met teamleiders en rol het ‘koffertje’ uit waar nodig. Dit koffertje bevat hulpmiddelen voor opvang na incidenten.”

Wat zit er in de BOT-koffer? Onder andere:

• een puzzelboekje;
• Tetris (puzzelgame);
• voorlichtingsfolders;
• een springtouw en
• een cartoon over waarom de items in de BOT-koffer goed zijn om te gebruiken/in te zetten na een ingrijpende gebeurtenis op het werk.

Verstegen legt uit: “Uiteindelijk gaat het niet om het koffertje zelf, maar meer om de zorg voor jezelf en voor je collega’s en de ruimte die de organisatie daarin biedt. Dat je na een ingrijpende gebeurtenis herstelt en handvatten krijgt, van dit zou je kunnen doen.”

De incidenten waar je aan kunt denken, zijn bijvoorbeeld verbale en/of fysieke agressie naar medewerkers, ongevallen, suïcide, zorgen over een collega die iets meegemaakt heeft op werk of situaties van onmacht.

Onderzoek naar agressie-incidenten

Verstegen werkt sinds 2008 op de onderzoeksafdeling van de Van der Hoeven Kliniek en heeft ongeveer een jaar geleden haar proefschrift over agressie-incidenten in de kliniek verdedigd. Haar onderzoek richtte zich op de frequentie van deze incidenten en hun impact op zowel patiënten als professionals. “We zien dat agressie incidenten veel indruk kunnen maken op medewerkers, maar ook op andere patiënten.” legt ze uit.

“De puzzeltjes of woordspelletjes zijn dingen waarbij je je gedachten afleidt en je werkgeheugen belast zoals je dat ook bij een EMDR taak doet, als je die lampjes bijvoorbeeld volgt.” Het BOT-koffertje sluit mooi aan bij Verstegens onderzoek. Het biedt geen magische oplossing, maar wel een belangrijk signaal van steun vanuit de organisatie. “We zijn nu bezig met vervolgstudies over de veerkracht van professionals en het werkklimaat in de zorg. Alles draait om de vraag: wat kan de organisatie doen om medewerkers te ondersteunen?”

Gewoon doorgaan

Wanneer er een incident plaatsvindt, hebben hulpverleners vaak de neiging om gewoon door te gaan zonder pauze te nemen. Alons benadrukt het belang van het aanbieden van ondersteuning: “Als organisatie is het belangrijk om iets aan te bieden, zodat collega’s elkaar kunnen ondersteunen en handvatten krijgen. Dit haakt in op zowel de steun als de eigen verantwoordelijkheid.”

Alons vertelt dat er vorig jaar rond de 50 incidenten gemeld zijn binnen de drie locaties van de Van der Hoeven Kliniek. “Dat betekent niet dat er maar 50 incidenten geweest zijn, want dat zijn er echt veel meer. De hamvraag blijft, wat wordt er nu echt gemeld, wat is zwaar genoeg om te melden? Kleine incidenten worden minder vaak gemeld. Maar juist een opstapeling van kleine incidenten kunnen wel de spreekwoordelijke emmer doen overlopen waardoor een medewerker uitvalt op de werkvloer.” 

De vraag die Alons dan ook het meeste binnenkrijgt is: “Wat moet ik nou melden?” Hierbij geeft ze aan: “Meld het liefst zo veel mogelijk. Daarna geeft de medewerker zelf aan of diegene ondersteuning nodig heeft of niet.”

Uitdagingen en waarde van het werk

Het onderzoek naar agressie-incidenten en de impact daarvan op professionals is een continu proces van leren en verbeteren. Verstegen voegt toe: “We blijven onderzoeken hoe we de veerkracht van onze medewerkers kunnen versterken en hoe we een positief werkklimaat kunnen bevorderen. Dit zijn thema’s die nauw verwant zijn aan ons dagelijks werk en die ons helpen om de zorg steeds beter te maken.”

Meer lezen over nazorg in de eerste uren na een incident? In het Tijdschrift voor Forensische Psychiatrie en Psychologie publiceerden Nienke Verstegen, Rogier ter Hall en Vivienne de Vogel het stuk "Laat mij maar gewoon doorgaan".