28 aug 23

Wat is tbs?

Tbs staat voor ter beschikking stelling. Het is een maatregel die in Nederland aan daders van ernstige strafbare feiten kan worden opgelegd door de rechter. Maar alleen als ze een strafbaar feit hebben gepleegd én door een psychische stoornis niet volledig verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor hun daden.

We gaan wij dieper in op de vraag wat tbs precies inhoudt, hoe het werkt en welke doelen de maatregel heeft.

Wat is tbs precies?

Tbs is een maatregel die kan worden opgelegd aan mensen die een ernstig strafbaar feit hebben gepleegd. Denk hierbij aan een gewelds- of zedendelict, zoals bijvoorbeeld moord, doodslag, mishandeling, verkrachting of seksueel misbruik.

Een psychische stoornis of gebrekkige ontwikkeling lag ten grondslag aan het plegen van het delict. Dat heet ‘verminderd toerekeningsvatbaar’. Dit betekent dat de dader op het moment van het misdrijf wel in staat was om het verschil tussen goed en kwaad te begrijpen. Maar hij ontbrak op dat moment aan het vermogen om de consequenties te overzien en zijn gedrag onder controle te houden.

Of een dader verminderd toerekeningsvatbaar is wordt onderzocht in het Pieter Baan Centrum in Almere. De rechter maakt uiteindelijk de beslissing.

Het doel van tbs is om patiënten te behandelen en te resocialiseren. Zodat ze uiteindelijk terug kunnen keren in de samenleving. Op een veilige manier voor zowel de patiënt als de maatschappij.

Hoe werkt tbs en de behandeling?

Een veroordeling tot tbs gebeurt meestal in combinatie met een gevangenisstraf of een andere vorm van vrijheidsbeneming, zoals een voorlopige hechtenis. Er bestaan verschillende varianten van tbs, namelijk ‘tbs met dwangverpleging’, ‘tbs met voorwaarden’ en ‘gemaximeerde tbs’.

Tbs met dwangverpleging wordt opgelegd  aan patiënten die een delict hebben gepleegd waarvoor tenminste vier jaar gevangenisstraf op staat. De maatregel start nadat hij zijn detentie heeft afgerond, en wordt opgelegd voor twee jaar. Na deze twee jaar wordt onderzocht of de behandeling succesvol is. Als dat niet zo is, kan tbs telkens met een of twee jaar verlengd worden. De rechter bepaalt dit. Van tevoren is daarom nooit duidelijk hoelang tbs met dwangverpleging duurt.

Tbs met voorwaarden is een lichtere variant, waarbij de patiënt zich aan bepaalde voorwaarden dient te houden zoals het niet gebruiken van drank of drugs maar niet gedwongen wordt opgenomen in een tbs-kliniek. De patiënt staat onder toezicht van de reclassering. Hij verblijft vaak in een verslavingskliniek of een forensisch psychiatrische kliniek. Ook bij deze variant beoordeelt de rechter of de maatregel beëindigd wordt, of wordt verlengd met één of twee jaar. In tegenstelling tot tbs met dwangverpleging, duurt deze variant van de tbs-maatregel maximaal negen jaar.

Daarnaast bestaat er gemaximeerde tbs. Deze variant van de maatregel is er voor patiënten die een lichter delict hebben gepleegd dan waar vier jaar gevangenisstraf op staat, maar zij waren wel verminderd toerekeningsvatbaar tijdens het plegen van het delict. Gemaximeerde tbs duurt maximaal vier jaar.

Een multidisciplinair team van behandelaren richt zich op het behandelen van de patiënten om zo de psychische stoornis te verminderen. Hiermee wordt de kans op herhaling van het strafbare gedrag zo klein mogelijk gemaakt. De behandeling bestaat bijvoorbeeld uit gesprekstherapie, medicatie, groepstherapie, creatieve vakken zoals schilderen, sporten, werken en trainingen gericht op het verbeteren van sociale vaardigheden.

Ook wordt er ook gewerkt aan het opbouwen van een netwerk en het vinden van een geschikte woonplek en werk. Dit zijn beschermende factoren die in de toekomst houvast aan de patiënt bieden en helpen recidive (terugval in het delictgedrag) te voorkomen.

Welke doelen heeft tbs?

Tbs heeft meerdere doelen.

• Verminderen van recidive
• Bescherming van samenleving
• Resocialisatie

Het eerste doel is het verminderen van de kans op recidive. Recidive is het opnieuw plegen van een ernstig strafbaar feit. Door de behandeling wordt er gewerkt aan het verminderen van de psychische stoornis die heeft geleid tot het strafbare gedrag, waardoor de kans op herhaling kleiner wordt.

Het tweede doel is het beschermen van de samenleving. Door de persoon op te nemen in een tbs-kliniek wordt voorkomen dat deze persoon opnieuw een strafbaar feit pleegt terwijl hij of zij nog niet volledig is behandeld.

Het derde doel van tbs is het bevorderen van de resocialisatie van de persoon. Tijdens de behandeling wordt er gewerkt aan het verbeteren van sociale vaardigheden en het vinden van een geschikte woonplek en werkplek voor na de tbs-periode. Hierdoor wordt de kans vergroot dat de persoon op een veilige manier kan terugkeren in de samenleving.

In 't kort 

Tbs wordt alleen opgelegd aan daders van ernstige strafbare feiten. De patiënt was ten tijde van het delict verminderd ontoerekeningsvatbaar. Van tevoren is niet duidelijk hoelang een patiënt in een tbs-kliniek zit, tenzij het gaat om gemaximeerde tbs of tbs met voorwaarden.

Het doel is altijd het verminderen van recidive, het beschermen van de samenleving en resocialisatie van de patiënt in de samenleving.