12 jul 23

Promotie Nienke Verstegen

Donderdag 6 juli promoveerde onze collega Nienke Verstegen, onderzoeker bij de Van der Hoeven Kliniek, aan de Universiteit van Maastricht op haar onderzoek naar agressie incidenten in de forensische zorg. Voor haar proefschrift 'Hurt people hurt people. Characteristics and impact of inpatient aggression in forensic mental health care' deed ze onderzoek in de drie locaties van de Van der Hoeven Kliniek in Utrecht en Amersfoort. Voor haar onderzoek analyseerde ze duizenden agressie-incidenten en interviewde zij negen tbs-patiënten en vijfentwintig medewerkers.

Agressie-incidenten in de forensische zorg hebben impact op medewerkers en patiënten
Schelden, slaan, schoppen, spugen. Zomaar een greep uit incidenten met agressie die regelmatig voorkomen in forensisch psychiatrische instellingen. Desondanks was er nog weinig bekend over de aard en omvang daarvan. Welke patiënten vertonen vooral dit gedrag? Hoe is het voor medewerkers om geconfronteerd te worden met agressieve patiënten? En: wat is de impact op andere patiënten? 

Aard en omvang van agressie-incidenten
De resultaten van het onderzoek laten zien dat zowel verbale als fysieke agressie vaak voorkomen, maar ook zogenaamde ‘micro-agressie’. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om een subtiele maar beledigende opmerking of een grapje dat eigenlijk geen grapje is. Daarmee is het een vorm van agressie die niet altijd opgemerkt wordt terwijl deze wel degelijk impact heeft. Verder blijkt dat vooral patiënten die zichzelf beschadigen vaker fysieke agressie naar anderen vertonen, zoals aan haren trekken, slaan en schoppen. Hierbij valt op dat zelfbeschadiging vooral voorkomt onder vrouwelijke patiënten. Ook zijn zij, vergeleken met mannelijke patiënten, vaker geneigd anderen gewelddadig te bejegenen.

Impact van agressief gedrag
Medewerkers en patiënten rapporteren grotendeels dezelfde gevolgen na blootstelling aan agressie. Ze ervaren onder andere angst en boosheid en hebben het gevoel dat ze altijd op scherp moeten staan. Beide groepen lopen het risico om getraumatiseerd te raken. Tegelijkertijd worstelen medewerkers soms met de plek die agressie inneemt in hun werk. Hoort het er gewoon bij en moeten ze er ‘dus’ tegen kunnen? Of moeten ze eerder aan de bel trekken en om hulp vragen? 

Aanbevelingen
Het onderzoek laat zien dat de kans op (her)traumatisering in de forensische psychiatrie aanwezig is. Dat geldt voor zowel medewerkers als patiënten. Het is daarom van belang dat zorginstellingen zich meer bewust worden van het risico op trauma en speciale richtlijnen ontwikkelen om (her)traumatisering zoveel mogelijk te voorkomen en te beperken. Ook zouden zorginstellingen meer onderzoek moeten doen naar middelen die op persoonlijk-, team- en organisatieniveau kunnen worden ingezet om met agressie om te gaan.

Een samenvatting van het proefschrift is te lezen in het IN PRESS proefschrift magazine

Het volledige proefschrift is hier te lezen.

De verdediging van haar proefschrift is hier terug te bekijken: