13 sep 18
‘Het Pieter Baan Centrum en de Van der Hoeven Kliniek hebben goed samengewerkt bij het opzetten van Unit 3’
Het afgelopen jaar heeft de Van der Hoeven Kliniek meegewerkt aan Unit 3, een pilot van het Pieter Baan Centrum. De opzet van deze pilot was om de moeilijk onderzoekbaren – ook wel weigerobservandi genoemd – op een speciale afdeling te motiveren om mee te werken aan gesprekken of een dagprogramma. Ellen van den Broek, hoofd behandeling bij de van der Hoeven Kliniek, werkte mee aan deze pilot in de functie van observatie coördinator. Ze vertelt: ‘Iets minder dan de helft van de mensen die bij het Pieter Baan Centrum wordt geobserveerd weigert om aan een onderzoek mee te werken. Onze opdracht was om te zien of we bij deze groep op een of andere manier meer informatie konden vergaren die van belang kon zijn voor het onderzoek.’
'Het PBC koos ervoor om samen te werken met medewerkers van een tbs-kliniek vanwege hun kennis van het therapeutische leefklimaat. Wij zijn gewend om te werken met ongemotiveerde mensen en met mensen die een persoonlijkheidsstoornis hebben.’
‘We kregen alle ruimte van het PBC om de pilot uit te voeren. We zijn op 1 april 2017 van start gegaan in het oude huis van bewaring aan de Gansstraat in Utrecht,’ vervolgt ze. ‘Er werd een team van twaalf medewerkers geformeerd, van wie de helft van de Van der Hoeven Kliniek was en de andere helft van het PBC. Hoe kunnen we deze mensen bereiken, vroegen we ons af. Misschien zijn ze wel gevoelig voor basisbehoeften als eten, geld, sport en recreatie, bedachten we. We wilden ook flexibel zijn. In het PBC was het dagprogramma erg gestructureerd. Als er een onderdeel uitviel of als iemand niet wilde meewerken dan bleef hij op zijn kamer zitten. Dat wilden we veranderen. Zo min mogelijk faciliteren en zo veel mogelijk activeren, daar kwam onze methode op neer. Daarom hebben we bijvoorbeeld de kamerbediening afgeschaft en zijn we samen met de weigerobservandi gaan ontbijten en koken.’
‘Onze manier van werken leek wel effect te hebben,’ zegt Ellen van den Broek. ‘Minder observandi bleven hardnekkig op hun kamer. Sommigen zeiden tegen de groepsleiders: “Ik praat niet met de psychiater of met de psycholoog maar wel met jullie.” Zo werkten ze toch deels mee aan het onderzoek.’
De Kracht van Unit 3 lag in het voortdurend proactief werken aan de verbetering van de opbrengst van het onderzoek. ‘Een van de dingen die wij als medewerkers van de Van der Hoeven Kliniek daaraan hebben bijgedragen is het centraal stellen van de groepsleiding,’ legt Van den Broek uit. ‘In onze kliniek is de groepsleiding de spil van de behandeling. Groepsleiders hebben veel te bieden; zij hebben contact met de observandi en nemen zelf veel waar. Zo kunnen ze een waardevolle bijdrage leveren aan het onderzoek. Omgekeerd hebben wij ook geleerd van de werkwijze van het PBC. De PBC- medewerkers houden voortdurend een objectieve blik. Ze waken voor tunnelvisie en dat is ontzettend goed.’
De pilot is in het voorjaar van 2018 afgerond. De eerste evaluaties zijn inmiddels geweest. Daaruit blijkt dat Unit 3 in het eerste halfjaar meer onderzoeksresultaten heeft opgeleverd dan eerder bij deze groep. Bij ongeveer de helft van de weigeraars (48%) op Unit 3, heeft het PBC toch een conclusie kunnen trekken over een stoornis. Dat gebeurde daarvoor slechts bij 36% van de weigeraars. Ook kon bij 33% van de weigeraars op Unit 3 een advies worden uitgebracht over tbs of een andere maatregel. En ook dat percentage lag voorheen veel lager: 21%. Ellen van den Broek: ‘Ik denk dat we in een korte tijd met elkaar iets moois hebben neergezet.’